Pierwsze witraże i techniki barwienia szkła pojawiły się w Starożytnym Egipcie i Rzymie. Ale dopiero konstrukcja i symbolika gotyckich katedr pozwoliła na ich efektywne wykorzystanie. Po pierwsze łuki przyporowe umożliwiały kształtowanie ażurowej bryły świątyń i stosowanie dużych przeszkleń. Po drugie gotyk w swojej symbolice miał przypominać o obecności i wielkości Stwórcy. A “Bóg jest światłością, […]”1. Efekty świetlne miały wywierać wrażenie na wiernych. Oprócz tego witraże pełniły funkcję edukacyjną. Obrazowały sceny o tematyce religijnej, umożliwiając niepiśmiennym wiernym zapoznanie się z treścią Pisma Świętego. Była to tak zwana Biblia Pauperum – czyli “Biblia dla ubogich”.
Barwa
Nieprzypadkowe są również barwy. Biały jest barwą niewinności i czystości, wyobraża Boga. Czerwony symbolizuje zarówno męczeństwo jak i miłość. Fioletowy to cierpienie i pasja. Żółty z jednej strony symbolizuje zdradę a jednocześnie moc i chwałę. Niebieski to kolor nieba, pobożności i kultu Maryjnego. Zielony reprezentuje odrodzenie i nieśmiertelność. Szary nawiązuje do pokory a brązowy do śmierci duchowej. Na początku kolor uzyskiwano poprzez topienie masy szklanej i tlenków metali. W założeniu szkło miało przypominać drogocenne kamienie (i dorównywało im ceną). Współcześnie tafle maluje się farbami do szkliwa, dzięki czemu witraże są bardziej precyzyjne i wielobarwne.
Kreacja światła
W mojej wyobraźni, chwila w której słońce przenika przez kolorowe szkło tworząc rozedrganą mozaikę światła był oszałamiający. Za każdym razem, podczas wizyt w kościołach, z niecierpliwością czekałam na ten moment, kiedy słońce będzie w odpowiedniej pozycji, żeby wreszcie zobaczyć oczekiwaną iluminację. Niestety nigdy nie zostałam oświecona i nic w tym dziwnego. W większości prezbiterium2 kościołów jest zorientowane na wschód – w stronę Jerozolimy. Dlatego przepiękne rozety oraz wielopołaciowe witraże elewacji frontowej i tylnej są oświetlone jedynie w krótkich momentach dnia – o wschodzie i zachodzie słońca. Najwięcej światła wpada do świątyń przez okna w ścianach bocznych. Nie mogąc zobaczyć tak ulotnej iluminacji, spróbowałam samodzielnie odtworzyć ścieżkę światła.
Więcej informacji dot. witraży można znaleźć na stronie Barwy Szkła.
Przypisy:
11J 1,5b 2Główny ołtarz, przestrzeń przeznaczona dla służby liturgicznej.
